Agbadza, Akwadja, Attrikpiu zijn een afgeleide van de een zeer oude dans voor het einde van een oorlog Atrikpui bij de Ewe in Ghana. Omdat Atrikpui alleen maar werd gedanst na afsluiting van een veldslag, is een afgeleide dans ontstaan. De Atrikpui kon uitsluitend worden gedanst als de soldaten op weg waren naar huis en in de buitenwijken de mensen de naar huis terugkerende soldaten ontmoetten. Ook werd deze uitsluitend gedanst door mannen. Alleen als er een vrouw op dat moment op de troon zat of troonopvolgster was, was het aan andere vrouwen toegestaan mee te dansen. Atrikpui wordt nog steeds gedanst en veel liederen herinneren aan de militaire traditie waarin het ritme ontstond en de tijd waarin het Ewe volk migreerde van Benin, aan de Niger, naar Dotsie en – nog later – de kust van het huidige Ghana. (Uit Studies in Afrikan Music by A.M. Jones (volume I, p.162 en volume II, p.166, volgens Linsay Rowlands).
Van Ehork media:’Dit is een ceremonie die de traditionele dans van Agbadza laat zien van de mensen van Sokpoe in de Volta-regio van Ghana. Agbadza is een ooi-muziek en -dans die uit de tijd van oorlog is geëvolueerd tot een zeer populaire recreatieve dans. Het is oorspronkelijk gedaan door de Ooi-bevolking van de Volta-regio van Ghana, met name tijdens het Hogbetsotso-festival, een viering door de Anlo Ewe-bevolking. Deze dans is ook te zien in het huidige Togo en Benin.’
Hilde Gams geeft aan dat het tegenwoordig ook bij begrafenissen gespeeld wordt. Ghana heeft zijn eigen trommels, die vaak bespannen zijn met Antilope-vel. Zoals de ton-vormige trommels die aan de onderzijde gesloten zijn, en (versierde) openingen hebben in de zijkanten; in volgorde van grote: Atsimevu, Sogo, Kidi, Kaga(n). Daarnaast trommels met een open onderkant; de Kpanlogo (ook tonvormig) en de Kroboto en Obrente. De trommels worden met stokjes en handen bespeeld. Ook worden metalen bellen gebruikt de Dewr (Akan naam voor banaan vormige bel) en de Dewrnta; de tweeling bel die in het Ewe Gankogui heet. Veel plezier met Agbadza, Akwadja, Attrikpiu!
Legenda: Woorden en Signalen voor de gekozen slagen: De woorden komen uit de Ewe-taal en zijn dus niet standaard voor Ghanees, maar wel voor Ewe-ritmes. Maar bijvoorbeeld niet voor Kpanlogo. De slap komt in deze ‘taal’ en bij Ewe-drums i.p. niet voor.
- dè ● open stokslag op vel (na de ‘ga’ gespeeld wordt deze ook wel als ‘zè’ gezegd.)
- to: ❍ open stokslag op vel met demp met hand, vlak voor slag
- … z gedempte slag met stok op vel (stok drukt tegen vel)
- ka H hout
- ga B open handslag in midden van het vel (bas) (“uit de trommel trekken van de toon”)
- gè T open toon handslag op rand van vel
- dzji t combinatie van toon links (rand vel) en hout rechts
- dzja ß combinatie van bas links (midden vel) en hout rechts
- oink ■ open slag met hout (rechts), direct gevolgd door een demp op links, waardoor de gemaakte toon “omhoog” gaat (Oink is door Hilde bedacht)
- gi gedempte toon (mute)
- ? d stok of hand (links) op trommelvel brengen voorafgaand aan dempslag met stok of hand rechts