Tyowa Bayo

T Tyowa Bayo (Choa Bayou) is de naam van een ritme van de Bwaba ofwel de Bwa uit Burkina Faso en Mali. Bayo is de naam van een man die in ver verleden er om bekend stond dat hij – indien gewenst – de dansplaats, die volgelopen was met tegen elkaar dansende – en wellicht door drank aangeschoten – mensen, met grote danspassen en veel gebaar vrij maakte om in het midden ervan weer plek te maken. Hij werd geroepen door het spelen van dit lied. Waar hij ook was, en al lag hij misschien te slapen, hij spoedde zich bij het horen ervan naar de dansplaats om ‘zijn werk’ te doen. Daarbij droeg hij dan been-sjekers, waardoor de mensen hem al met snelle passen konden horen aankomen (en ze al begonnen met ruimte te maken). Als de vloer vrij was kreeg Bayo de kans om ook zelf zijn dans weer te doen. Dat waren dan grote passen en een danspas waarbij hij op de hurken danste en waarbij hij zijn benen met een sprongetje afwisselend spreidde en weer sloot. Het was een echt wonder zoals hij de vloer vrij kreeg! Men noemde dat dan ook het geheim (Tyowa) van Bayo. Tegenwoordig wordt het lied vaak gespeeld als er ruimte op de dansvloer nodig is. De mensen weten dan dat ze plaats moeten maken.
Oorspronkelijk speelde men op de equi-pentatonische balafoon. Daarom is de melodielijn aanpasbaar aan de balafoon waarop men speelt. De titel wordt – fonetisch nagebootst – ook wel uitgesproken als Choa Bayou.

I ri yo, i ri yo, bwè, bwè re e Tyowa Bayo (2x)
bè-i dan, bè-i dan, bè bè-i dan, wawèh soung ba o, bè-i dan wahwèh jeriba

Hoera, Hoera, Tyowa Bayo is hier en hij is in vorm
he jongelui, maak plaats want je kan zo maar omgeduwd worden
he ouderen, maak plaats want je kan zo maar opgetild worden

111 bpm Arrangement

111 bpm Patroon A

111 bpm Patroon B

128 bpm Arrangement

128 bpm Patroon A

128 bpm Patroon B

156 bpm Arrangement

156 bpm Patroon A

156 bpm Patroon B

Bronnen:

Youssouf Keita, Bobo Dioulasso, Burkina Faso januari 2017 en Frédérique Induni van Youssouf & Kassoum Keita, Konsankuy, Mali 2010.