Dunun Gbè / Kon

Dunun Gbè, Dunumbè (Dununbè, Dunung’bè, Kon) is de moeder van alle Dounoumba-ritme’s; de dans van de sterke mannen en komt uit Hamana, Siguiri en Kankan in Guinee. Het kenkeni-patroon is bij alle Dounoumba’s gelijk en typerend voor deze ritmes. Het belpatroon dat daarbij gespeeld wordt kan erg verschillen.
Het woord ‘Dunun Gbè, dounoumba’ (of dundumba) beschrijft een soort volksdans in Opper-Guinea, in de regio’s van Kankan, Siguiri en Kouroussa, maar zijn roots liggen in Hamanah, een kanton van Kouroussa Prefecture. Het wordt ook ‘de dans van sterke mannen’ genoemd. Het vindt plaats in de Bara, de dansplaats van een dorp. In het midden staat een grote boom (een ceiba pentandra of een mango). Rondom de boom worden cirkels van mannen of kinderen gemaakt, die elk een sociale groep of leeftijdscategorie vertegenwoordigen (kare). De Baranti, de hoofden van de Bara, nemen de verantwoordelijkheid op zich om de festiviteiten soepel te laten verlopen. Zij zijn de eersten die dansen en niemand anders kan Bara zonder hun toestemming gebruiken. Hoewel de Dunungbe exclusief is voor mannen, kunnen vrouwen aan de zijkant dansen of naar het centrum gaan om de sfeer van de dans te animeren.
Kara hiërarchieën binnen en tussen individuen worden uitgedrukt in dans en persoonlijke conflicten ook formeel te regelen met slagen van Manin Fosson, een zweep gemaakt van nijlpaard huid, het geluid van de drums. De leider heeft een versierde strijdbijl, genaamd ‘Djende’, en een Manin Fosson. De Baratingi, de oudste jongeren van het dorp, tonen hun moed door hun jongere tegenhangers, de Bardogono, te provoceren op het geluid van Dunungbe.
Wanneer een van de jongere kinderen lid wil worden van een groep oudere kinderen, verlaat hij zijn eigen ronde en gaat achteruit dansen. Hij ontmoet de leider van de andere groep, die hem vraagt ‘De weg!’, Waarop hij antwoordt: ‘Het staat op de achterkant!. Als reactie daarop is het kind geslagen, waarna het door de groep oudere kinderen wordt geaccepteerd of afgewezen afhankelijk van de moed van het kind ziend.

Sommige genezers hebben ook therapeutische krachten toegeschreven aan de dans vanwege de trance en hypnose die het met zich mee brengt. Belangrijke collectieve beslissingen werden genomen voor of na de grote Dunungbè, aangezien bijna de hele gemeenschap op dergelijke evenementen bijeenkwam. Dunumba is ook de naam van de grootste van de drums, dus onmisbaar om het enthousiasme van de dansers te behouden als van de muzikanten. De Dounoun is een cilindrische trommel waarvan de loop aan de uiteinden is bedekt met leer. Aan de loop, die horizontaal wordt gehouden, is een metalen bel bevestigd. De percussionist raakt een van de vellen met een grote stok in de ene hand en met de andere slaat de bel met een metalen staaf. Er zijn altijd drie van deze drums in de hier genoemde regio’s, en deze zijn, van de grootste tot de kleinste, de Dounoumba, de Sangban en de Kenkeni. De ideale tijd om de Dounoumba samenstel spelen bestaat uit de drie doundouns, en twee djembe’s (warvan één als solist). Tegenwoordig wordt het vreedzaam beoefend tijdens de festiviteiten, en zelfs vrouwen doen mee. (Wossolon).
Oorspronkelijk werd dit repertoire alleen bekend door de Malinke uit Hamanah, maar vandaag de dag is zeer populair geworden en regelmatig andere volkeren, zoals Susu van Guinee en Senegal Wolof spelen, maar met een aanzienlijk gewijzigde stijl.
Er zijn meer dan vijftig ritmen van deze familie, waarvan de variaties worden gegeven in de lengte van de zinnen en in de cycli van de balken. De ene van de huidige opname heeft een cyclus van twee maten. De verschillende ritmes hebben enkele karakteristieken gemeen: het ritme is langzaam, de ritmische cyclus is twaalf keer en de kenkeni speelt altijd hetzelfde ritme.
Alle ritmische figuren gespeeld door de solist zijn vergelijkbaar, maar ze moeten echter gecoördineerd worden met de verschillende frase-lengtes (die acht beats kunnen hebben), en met de stappen van de dansers.
Hier zijn de namen van enkele ritmes die deel uitmaken van de familie van de dounoumba-ritmes: Bada, Bandogialli (Bando Djei), Bolo Konondo, Dunun Gbè (Doundoumbe), Gberedu, Kadan, Koudindoundoun, Nantalomba, Takosaba, Balan Sondé, Demosoni Kelen,Donaba, Gbunkundo, Konowule(n) (I , II), Kuraba Don, Taama, Takonani.

Den de nja wa wo nde, den de nja wo itolo nd

mijn zoon we gaan feesten, mijn zoon we gaan naar de dansplaats

powered by Advanced iFrame

Bronnen

Lessen: Martin Bernhard, Mamoudou ‘Delmundo’ Keïta, Ponda O’Bryan, Nansedy Keïta
Geschreven materiaal: Mamady Keïta, Famoudou Konaté, Stephan Rigert, Åge Delbanco, Paul Janse, Rafaël Kronberger