Tèkèrè Ni Don

T Tèkèrè Ni Don komt voort uit het volgende:  Alle kinderen in West Afrika die een beetje met ritme bezig zijn, kennen een specifiek stukje en spelen dat met handen op de knieën. Toen Aly Keita als tiener in Abidjan woonde, zette hij het ritme op, voor de balafoon. In Abidjan speelde Aly en Youssouf het vaak samen. Het was een ritme waarbij geen liedje gezongen werd. Veel later bedacht Youssouf dat het mooi zou zijn om het ritme te koppelen aan een tekst, levensles of maatschappelijk thema. Hij koos het Malinke spreekwoord Tèkèrè Ni Don. Dat betekent “Het applaus en de dans”; Twee onafscheidelijke zaken. Twee dingen passen bij elkaar als het applaus en de dans! Hij bedacht melodie lijnen en bijpassende teksten in de sfeer van het spreekwoord. Zo ontstond dit stuk getiteld ‘Tèkèrè ni don’.

djama bora, be nje bi-è-rela
als iedereen danst, danst iedereen voor zich zelf
ni doundou fora, be nje ye-e dona
als je het geluid van de trom hoort, krijg je danslust!
(herhaal 1e en 2e zin één maal)
djama bora, djamabora
Iedereen kan zich zelf zien in de dans
ni tèkèrè ti fo don mi na,
als je geen applaus hoort bij de dans,
be ba don o dougou mandi
weet iedereen dat het dorp niet interessant is

Je kunt het zinnetje met ni tèkèrè ni don vervangen door o.a.:
ni doundoun ti doundoun dougou mi na,
als de doundoun geen doendoun zegt, is het dorp niet interessant
ni balan ti lele dougou mi na
als de balafoon niet spreekt, is het dorp niet interessant
ni filèt ti fi-jet dougou mi na
als de fluit niet fidelt zegt, is het dorp niet interessant
ni tamani ti fo dougou mi na
als de talking drum niet speelt, is het dorp niet interessant

Tèkèrè Ni Don: Patroon A (Paul) en Break (Yousouf)

Hier zie je Youssouf en zijn zoon Ahmed achter de balafoons.
Petit Aly oefent ondertussen zijn ritme op de grote Bara.
De Bara is het typische instrument van de Mossi.
In hun taal (het Moree) wordt het instrument ‘Bendre’ genoemd.

Bronnen:

Youssouf Keïta, Tilburg NL, november 2023